Ons lichaam is een geniaal complex systeem dat constant signalen verwerkt en daarop reageert. Of het nu gaat om een situatie, omgeving of iets dat we eten, heeft dit (ondanks de uiteenlopende signalen) allemaal veel effect op het lichaam. In dit artikel duiken we dieper in hoe het zenuwstelsel en onze hormonen reageren op verschillende prikkels / voeding en wat dit “in beweging zet” qua functionering van het lichaam. Om de volgende voorbeelden beter te begrijpen is het belangrijk om te weten hoe een deel van ons zenuwstelsel en een aantal hormonen werken. In dit onderdeel van het zenuwstelsel waar we het hierin gaan hebben zorgt:

• Een deel tijdens stress voor de vechten, vluchten, of bevriezen reactie via de hormonen adrenaline en cortisol.
• Een deel na stress én tijdens prikkelarme momenten voor rust, herstel, opbouwen en verteren.

De hormonen die we hierin bespreken zijn o.a.:

• Adrenaline en cortisol: Dit geeft bijvoorbeeld energie bij stress.
• Insuline: Reguleert bloedsuiker en reageert op zoete smaken.
• Ghrelin: wekt honger op, Leptine: geeft verzadiging aan.

Met deze achtergrond kunnen we nu kijken naar verschillende voorbeelden met het bijbehorende effect.

Stel je voor: Je loopt ’s avonds alleen over straat maar ineens hoor je een geluid achter je. De hersenen registreren onmiddellijk een mogelijke gevaarlijke situatie zoals een voertuig  of een dief die / dat op je afkomt. Vervolgens activeert gelijk het deel in je zenuwstelsel de vecht, vlucht of bevries reactie. Je hartslag schiet omhoog, je ademhaling versnelt, en je spieren spannen zich aan, klaar om te rennen of te vechten. Dit gebeurt omdat je hersenen een signaal naar je bijnieren sturen om adrenaline en cortisol vrij te maken wat ervoor zorgt dat je lichaam alert en ready is, zelfs voordat je precies weet wat er aan de hand is.

En stel je nu voor dat je veilig thuis op de bank zit en een horrorfilm kijkt waarbij iemand alleen over straat loopt en een geluid achter zich / haar hoort, waardoor jij dezelfde reactie ervaart. Dit komt doordat het lichaam geen onderscheid maakt tussen de fictieve angst van de film en een echte levensbedreigende situatie. 

Het gevolg?  Je zenuwstelsel raakt getraind om overmatig te reageren, zelfs in alledaagse, ongevaarlijke situaties. Zomaar een onverwacht geluid of een schaduw kan vervolgens dezelfde stressreactie oproepen als die donkere enge wandeling. Door herhaaldelijk deze ‘nepstress’ te ervaren, kan je lichaam dus in een constante staat van verhoogde alertheid blijven (vechten, vluchten, bevriezen), wat kan leiden tot nervositeit, slapeloosheid of overmatige schrikreacties. Je hersenen leren namelijk niet alleen van echte gevaren, maar ook van, voor jou, ongevaarlijke dreigingen en dat is precies hoe bijvoorbeeld films ons zenuwstelsel kunnen trainen, of juist misleiden.

De prikkels die we dagelijks ervaren, zoals fictieve angst of de zoete smaak van zoetstoffen kunnen onze systemen beïnvloeden. Door beter te begrijpen hoe het zenuwstelsel en onze hormonen werken, kunnen we keuzes maken die ons lichaam ondersteunen in plaats van verwarren. Een optimaal functionerend lichaam begint bij lichaamsbewustzijn!

Voor situaties en omgevingen is het nu duidelijk maar als we kijken naar voeding, vinden er soortgelijke processen plaats. 

We nemen als voorbeeld een (verse) sinaasappelsap bij / als ontbijt.  Het lichaam zal meteen een signaal krijgen dat er suiker, of beter gezegd glucose, binnenkomt waarna je alvleesklier insuline begint aan te maken om de glucose te verwerken en je bloedsuikerspiegel laat stijgen. (Beknopt deel van het gehele proces) Ondertussen daalt het hormoon ghreline, dat je hongerig maakt, en stijgt leptine, dat je een verzadigd gevoel geeft (voor korte tijd door de snelle vorm van koolhydraten/suiker). 

Later op de dag kies je in plaats van sinaasappelsap, voor een light frisdrank met kunstmatige zoetstoffen, zoals aspartaam of sucralose. De zoete smaak triggert hetzelfde proces als hierboven, oftewel, er komt suiker aan.  Je lichaam bereidt zich voor om insuline aan te maken maar deze keer komt er geen echte glucose binnen. Je bloedsuikerspiegel blijft nagenoeg stabiel, maar je lichaam raakt in de war omdat er geen energie binnenkomt. Hierdoor blijft je ghreline hoog en leptine laag. 

Het gevolg?  Je krijgt weer trek en waarschijnlijk zelfs meer dan daarvoor waardoor de kans groter is dat je meer / iets gaat eten Dit laat duidelijk zien dat de natuurlijke suiker een duidelijke hormonale reactie geeft in het lichaam, (insuline stijgt, ghreline daalt, leptine stijgt) terwijl de kunstmatige variant zorgt voor een soort ‘vals alarm’.  Op de lange termijn kan dit je hormonale balans verstoren, je eetlust verhogen en je metabolisme negatief beïnvloeden.

Tips

Ook al kunnen enge films leuk zijn, is het goed om te begrijpen wat de impact ervan is op je zenuwstelsel. Neem naast die films dus ook de tijd om te ontspannen en het rust-, herstel- en verteringssysteem te activeren. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een (strand/bos)wandeling, ademhalingsoefeningen of meditatie.

Qua voeding is een aanrader om altijd natuurlijke voeding te verkiezen boven bewerkte voeding. Zoetstoffen lijken misschien een gezonde keuze door het gemis aan calorieën en de wetenschappelijke bewijzen dat het niet schadelijk is, maar kunnen op de lange termijn je hormoonbalans verstoren. Probeer natuurlijke vormen van zoetigheid, zoals kleinfruit(bessen/aardbeien etc), en vermijd grote hoeveelheden suiker of zoetstoffen.

Luister naar je lichaam! Zowel je zenuwstelsel als je hormonen zijn gevoelig voor de prikkels die je binnenkrijgt. Door bewust te zijn van wat stress en voeding voor / met het lichaam doen, kun je je lichaam helpen om beter te reageren op echte situaties en optimaal te functioneren.

Dit artikel heeft waarschijnlijk genoeg prikkels gegeven en ghreline geactiveerd waardoor je hongerig bent voor meer info. Beweeg daarom zeker even hier naartoe voor verschillende manieren waarop je nog véél meer kan leren!